Sửa chữa điện tử là một nghề đòi hỏi bạn cần có kiến thức và kỹ năng trong việc khắc phục sự cố, bảo trì và sửa chữa các thiết bị điện tử. Hiểu được điều đó, Trường Dạy nghề Bách Khoa Hà Nội sẽ cung cấp đến bạn series những kiến thức hữu ích nhất về nghề điện tử, các bạn hãy theo dõi và trang bị kiến thức cho mình nhé!
Phần 1: Sơ đồ khối tổng quát của tivi màu
Sơ đồ khối (hay còn gọi là sơ đồ mạch) của TV màu là một phần rất quan trọng trong việc sửa chữa, chuẩn đoán sự cố và hiểu về cách hoạt động của thiết bị này. Từ đó tối ưu hoá được quy trình sửa chữa và giảm thời gian tìm kiếm sự cố, giúp bạn tiến hành quá trình sửa chữa tivi tốt hơn.
Sơ đồ khối tổng quát của Ti vi màu về mặt chức năng được chia làm hai nhóm chính như sau :
- Nhóm thứ nhất - Có chức năng tạo ánh sáng trên màn ảnh bao gồm: khối nguồn nuôi, khối quét dòng và khối quét mành - nhóm này hoạt động trước.
- Nhóm thứ 2 - Có chức năng thu và xử lý tín hiệu hình ảnh và âm thanh bao gồm: Bộ kênh & trung tần, khối chuyển mạch AV, khối xử lý tín hiệu chói, khối giải mã màu, khối khuếch đại công xuất sắc và khối đường tiếng - các khối trong nhóm này hoạt động sau nhóm thứ nhất
Sơ đồ khối tổng quát của tivi màu
Phân tích nhiệm vụ của các khối trên sơ đồ khối tivi màu
- Khối nguồn: Có nhiệm vụ cung cấp hai điện áp một chiều ổn định là điện áp B1 = 110V cho mạch cao áp, và áp B2 = 12VDC cho mạch dao động dòng và giảm xuống 5VDC cho mạch vi xử lý, điện áp đầu vào của khối nguồn là điện xoay chiều AC50Hz có thể thay đổi trong phạm vi rất rộng từ 90V đến 280V
- Khối quét dòng: Nhiệm vụ của khối quét dòng là điều khiển biến thế cao áp hoạt động để tạo ra các mức điện áp cao cung cấp cho đèn hình như điện áp HV( Height Vol ) cung cấp cho cực Anôt khoảng 15KV, điện áp Pocus cung cấp cho lưới G3 khoảng 5000V, điện áp Screen cung cấp cho lưới G2 khoảng 400V, điện áp Heater 4,5V hoặc 6,3V cung cấp cho sợi đốt, xung quét dòng cung cấp cho cuộn lái dòng. Ngoài ra biến thế cao áp tivi màu còn cung cấp các mức điện áp cho các khối xử lý tín hiệu như: Cung cấp áp B3 = 180V cho mạch KĐ công xuất sắc, cung cấp áp B4 = 24V cho tầng công xuất mành, cung cấp áp B5 = 12V cho các khối Kênh, trung tần, xử lý chói, giải mã mầu và khối đường tiếng.
- Khối quét mành: Nhiệm vụ của khối quét mành là cung cấp xung mành cho cuộn lái tia điện tử quét theo chiều dọc.
- Bộ kênh và trung tần: Nhiệm vụ của bộ kênh là thu tín hiệu sóng mang từ đài phát, thông qua Anten, sau đó đổi tần về tín hiệu chung IF để dễ dàng khuếch đại. Nhiệm vụ của mạch khuếch đại trung tần là khuếch đại tín hiệu IF lên biên độ đủ lớn sau đó tách sóng để lấy ra tín hiệu Video tổng hợp.
- Chuyển mạch AV: Nhiệm vụ của chuyển mạch AV là tiếp nhận thêm tín hiệu video từ bên ngoài như tín hiệu của đầu VCD.
- Mạch xử lý tín hiệu chói: Nhiệm vụ của mạch xử lý tín hiệu chói là khuếch đại tín hiệu Y, thay đổi biên độ và điện áp thềm (thành phần một chiều) của tín hiệu Y => chức năng chỉnh tương phản và chỉnh độ sáng của ảnh, khi mạch chói không hoạt động sẽ sinh hiện tượng mất hình, mất nhiễu.
- Mạch giải mã màu: Nhiệm vụ của mạch giải mã màu là giải mã tín hiệu sóng mang C (Choma) để lấy ra 3 tín hiệu mầu thiếu chói R-Y, G-Y, B-Y , cung cấp cho mạch ma trận để khôi phục lại ba tín hiệu màu đưa vào đèn hình, nếu hỏng khối giả mã thì chỉ có tín hiệu Y (đen trắng) đi vào đèn hình
- Mạch ma trận và khuếch đại công xuất sắc: thông thường mạch ma trận kiêm luôn khuếch đại công suất sắc, ma trận là mạch trộn tín hiệu chói Y vào các tín hiệu mầu R-Y, G-Y, B-Y là các tín hiệu màu thiếu chói để tạo ra tín hiệu mầu đầy đủ là R, G, B. Mạch khuếch đại công suất sắc, khuếch đại ba tín hiệu R, G, B lên biên độ đủ lớn cung cấp cho đèn hình, trong quá trình khuếch đại tín hiệu sắc, mạch khuếch đại công suất sắc kiêm luôn việc xoá tia quét ngược.
- Khối đường tiếng: Nhiệm vụ của khối đường tiếng là tách tín hiệu FM ra khỏi tín hiệu video tổng hợp, sau đó khuếch đại trung tần tiếng và tách sóng điều tần để lấy ra tín hiệu âm tần, tiếp tục khuếch đại tín hiệu âm tần qua mạch công xuất rồi đưa ra loa. Khi hỏng khối tiếng thường sinh hiện tượng máy có hình nhưng không có tiếng hoặc tiếng bị rè, bị nghẹt .
- Mạch vi xử lý: Nhiệm vụ của mạch vi xử lý là tạo ra các điện áp điều khiển toàn bộ các hoạt động của máy như: Điều khiển tắt mở nguồn từ xa, điều khiển thay đổi độ sáng, độ tương phản, mầu sắc của ảnh, điều khiển quá trình dò kênh và nhớ kênh, v v...Khi hỏng vi xử lý thường làm cho máy không hoạt động nhưng có đèn báo nguồn, một số trường hợp máy vẫn có màn sáng nhưng không có hình, điều chỉnh các phím đều vô tác dụng .
- Đèn hình màu: Là linh kiện chiếm tới 50% giá thành của tivi, đèn hình mầu có nhiệm vụ tái tạo lại hình ảnh và tổng hợp màu sắc để trả lại hình ảnh ban đầu. Khi hỏng đèn hình có thể gây hiện tượng không có màn sáng (nếu đèn bị cháy) hoặc ảnh bị mờ (nếu đèn hình bị già) hoặc ảnh bị sai màu , mất một màu (nếu đèn bị lệch tia).
Như vậy với những kiến thức trên đây sẽ có thể giúp bạn chuẩn đoán những pan bệnh của tivi khi gặp sự cố và tiến hành sửa chữa nhanh hơn. Trường Dạy nghề Bách Khoa Hà Nội sẽ tiếp tục quay lại với những tài liệu kiến thức hữu ích nhất dành cho nghề sửa chữa điện tử.
