CÁCH SỬA CHỮA CÁC BỆNH NGUỒN XUNG (PHẦN 1)

Nguồn xung (còn được gọi là nguồn dao động) là một thành phần quan trọng trong điện tử và hệ thống điện. Vai trò của nguồn xung là cung cấp điện áp và dòng điện thay đổi theo thời gian, thông thường là theo dạng tín hiệu xung (pulse), tín hiệu vuông (square wave), hay các tín hiệu biến đổi khác. Điều này khác với nguồn liên tục (DC) thông thường, trong đó điện áp và dòng điện không thay đổi theo thời gian.

Tuy nhiên theo thời gian thì nguồn xung cũng sẽ gặp một số pan bệnh thông thường như không báo đèn, nguồn điện ra thấp, lỗi màu,... Chính vì vậy trong phần 1 cách sửa chữa các bệnh nguồn xung, chúng ta hãy cùng tìm hiểu về bệnh không có đèn báo nguồn, không có điện áp ra của nguồn xung và cách khắc phục nhé,

Hiện tượng

Bật công tắc không có đèn báo nguồn

Nguyên nhân

Hiện tượng trên là do một trong 2 nguyên nhân sau :

Chập đèn Mosfet hoặc IC công suất, nổ cầu chì, mất nguồn 300V
Còn 300V trên tụ lọc nguồn chính, mất dao động, đèn công suất không hoạt động .

Kiểm tra :

Quan sát:

Bạn để ý cầu chì ? nếu cầu chì nổ cháy đen là biểu hiện của chập đèn công suất ( hoặc IC công suất )
Nếu cầu chì không đứt là biểu hiện công suất không bị chập, nguồn bị mất dao động.

Đo kiểm tra trở kháng :

Chú ý trước khi đo cần thoát điện trên tụ để đề phòng điện áp dư làm hỏng đồng hồ, bạn dùng mỏ hàn để thoát điện, không được chập trực tiếp.
Chuyển đồng hồ về thang x1Ω đo vào hai đầu tụ lọc nguồn, đảo chiều que đo hai lần và xem kết quả.

Phép đo cho thấy trở kháng bình thường

Nếu đo thấy trở kháng bình thường.

Đo vào hai đầu tụ lọc nguồn, đảo que đo hai chiều, nếu kết quả một chiều đo kim không lên, một chiều đo kim lên như ở trên là trở kháng bình thường .

=> Trở kháng bình thường ( nghĩa là đèn công suất sẽ không hỏng )

=> Nếu đèn công suất không hỏng thì do một trong các nguyên nhân sau :

– Điện trở mồi đứt

– Đi ốt zener ghim ở chân Vcc ( nếu có ) bị chập

– Lỏng chân IC dao động

– Hỏng IC dao động .

Nếu đo thấy trở kháng bị chập .

+ Đó là trường hợp bạn đo vào hai đầu tụ lọc nguồn thấy cả hai chiều đo kim lên = 0Ω .

=> Trở kháng chập là do chập Mosfet hoặc IC công suất

=> Với trường hợp này thường kéo theo nổ cầu chì và hỏng cầu Diode chỉnh lưu đầu vào, hỏng các điện trở xung quanh đèn Mosfet

Các bước sửa chữa

a) Nguồn dùng IC dao động & Mosfet các bạn sửa chữa như sau:

Trường hợp: Đèn công suất không bị chập, nguồn bị mất dao động.

-Tạm thời tháo đèn Mosfet ra ngoài và cấp nguồn và kiểm tra các chế độ điện áp sau :

Đo trên tụ lọc xem đã có 300VDC chưa ?

=> Nếu chưa có thì cần xem lại cầu chì, cầu Diode và điện trở sứ hạn dòng

Đo chân Vcc cho IC dao động xem có 12V không ?

=> Nếu không có thì cần xem lại điện trở mồi hoặc mạch cấp nguồn cho chân Vcc, nếu mạch tốt thì thay IC dao động .

Nếu đã có Vcc 12V ở chân 7 thì đo tại chân G xem có dao động không ?

=> Nếu đo thấy khoảng 2VDC hoặc 4VAC và kim dao động như hình dưới => là nguồn đã có dao động ra .

Nếu không thấy dao động ra như trên thì bạn thay IC dao động.
Chỉ khi nào có dao động ra như trên bạn mới lắp Mosfet vào

! Chú ý : Khi hàn Mosfet bạn phải thoát hết điện trên tụ, nếu còn tích điện trên tụ thì có thể làm hỏng Mosfet trong lúc bạn đang hàn chân
=> Nếu đã có dao động mà lắp Mosfet nguồn vẫn không chạy thì cần kiểm tra các phụ tải xem có bị chập không ? đo kiểm tra phụ tải bằng thang x1Ω trên các tụ lọc đầu ra .

Trường hợp : Nguồn bị chập công suất, nổ cầu chì .

-Nguyên nhân hư hỏng là do :

Do lỏng chân đèn công suất
Do chập phụ tải

=> Khi nguồn chập công suất thường kéo theo > Nổ cầu chì, chập các Diode chỉnh lưu, hỏng IC dao động, đứt các điện trở xung quanh Mosfet , vì vậy bạn cần thực hiện theo các bước sau :

Tháo Mosfet ra khỏi nguồn
Thay cầu chì, thay các Diode, R sứ nếu thấy hỏng .
Cấp nguồn và kiểm tra xem có 300VDC trên tụ lọc nguồn chính chưa ? sau đó nhớ thoát điện tích trên tụ .

Kiểm tra và thay các điện trở xung quanh Mosfet như R4, R5, R6 nếu hỏng .
Thay IC dao động mới KA3842

Đo tại chân G xem có dao động ra chưa ?

Nếu đo chân G thấy có khoảng 2VDC hoặc 4VAC và kim dao động như trên là IC đã dao động .
Nếu không có dao động ra thì bạn cần kiểm tra lại chân Vcc (7) xem có 12V không ?
Chỉ khi nào có dao động ra như trên bạn mới lắp Mosfet vào

! Chú ý : Khi hàn Mosfet bạn phải thoát hết điện trên tụ, nếu còn tích điện trên tụ thì có thể làm hỏng Mosfet trong lúc bạn đang hàn chân

=> Nếu đã có dao động mà lắp Mosfet nguồn vẫn không chạy thì cần kiểm tra các phụ tải xem có bị chập không? đo kiểm tra phụ tải bằng thang x1Ω trên các tụ lọc đầu ra

b ) Các bước sửa chữa với nguồn sử dụng IC công suất

Trường hợp : IC nguồn không chập nhưng nguồn không dao động, không có điện áp ra

-Nguyên nhân hư hỏng :

Trong các trường hợp còn điện áp 300VDC đầu vào nhưng không có điện áp ra thì thông thường IC công suất không hỏng, nguyên nhân thường do mất nguồn Vcc vào chân cấp nguồn 12V cho mạch dao động, chân này cần có điện áp từ 12V đến 15V .
Hỏng IC so quang làm mất điện áp chân số (4) => mất điện áp ra
Một số ít trường hợp do hỏng IC .

-Kiểm tra & sửa chữa :

Kiểm tra điện áp chân Vcc (3) của IC công suất, nếu điện áp chân này < 12V thì bạn cần kiểm tra R mồi (R1) và đặc biệt lưu ý Diode Zener đấu từ chân (3) xuống mass rất hay bị dò .
Nếu chân Vcc có đủ điện áp thì bạn hãy thay thử IC so quang . Vẫn không có kết quả thì bạn cần thay IC công suất mới .
Lưu ý : Với các máy sử dụng IC công suất nguồn như Samsung Vina, LG , bạn lưu ý trường hợp hỏng cao áp cũng làm cho nguồn mất dao động do các máy này sử dụng chân hồi tiếp (5) để bảo vệ nguồn , vì vậy khi không tìm thấy hư hỏng bên sơ cấp thì bạn cần kiểm tra cao áp.

Trường hợp : Chập IC công suất nguồn, nổ cầu chì .

-Nguyên nhân hư hỏng

Do mất hồi tiếp so quang
Do chập phụ tải
Do điện áp đầu vào quá cao

-Các bước sửa chữa

Tháo IC bị chập ra ngoài kiểm tra và thay thế cầu chì, cầu Diode, điện trở sứ
Nếu hỏng sau đó cấp điện và kiểm tra điện áp 300VDC
Kiểm tra kỹ các linh kiện của mạch hồi tiếp so quang ( nếu có )
Kiểm tra kỹ các phụ tải ra của nguồn xem có phụ tải nào bị chập không ?
Lắp IC mới vào nguồn .
Cấp điện , bật công tắc sau 3 giây rồi tắt ngay, quan sát đèn báo nguồn